ជំពូកទី៣ ប្រភេទនៃនិតិព្រហ្មទណ្ឌ និងជំពូកទី៤ ប្រវត្តិនៃនីតិព្រហ្មទណ្ឌ

 ជំពូកទី៣

ប្រភេទនៃនីតិព្រហ្មទណ្ឌ

នីតិព្រហ្មទណ្ឌ គឺជាផ្នែកមួយនៃនីតិសាធារណៈ ពីព្រោះនៅក្នុងរឿងក្ដីព្រហ្មទណ្ឌ គឺសង្កេតឃើញមានការលូកដៃអន្តរាគមន៍ពី រដ្ឋដែលការពារប្រយោជន៍សាធារណៈ។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងរឿងក្ដីព្រហ្មទណ្ឌ គេក៏សង្កេតឃើញមានទំនាក់ទំនងរវាងជនល្មើស និង ជនរងគ្រោះ ដែលទាក់ទងនឹងការជុលជល់សំណងព្យសនកម្មដែលមានលក្ខណៈជាឯកជន ហេតុនេះហើយបានជាគេហ៊ានអះអាងថា នីតិព្រហ្មទណ្ឌគឺជានីតិចម្រុះ ទាំងនីតិសាធារណៈ និង នីតិឯកជននៅលាយលំបញ្ចូលគ្នា។

តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បើយើងសិក្សាឱ្យស៊ីជម្រៅនៅក្នុងថា្នក់បណ្ឌិតច្បាប់ នីតិព្រហ្មទណ្ឌភាគច្រើនគឺផ្ដោតតែទៅលើ នីតិសាធារណៈ ពោលគឺ មុខជំនាញដែលសិក្សាភាគច្រើនផ្ដោតលើតែនីតិសាធារណៈប៉ុណ្ណោះ។

ជំពូកទី៤ 

ប្រវត្តនីតិព្រហ្មទណ្ឌ

នីតិព្រហ្មទណ្ឌ បានយកមកអនុវត្តលើទឹកដីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា តាំងពីយូរលង់ណាស់មកហើយ តាំងពីមុនបារាំងមក ធ្វើអាណាព្យាបាល និងដាក់អាណានិគមលើប្រទេសកម្ពុជាទៅទៀត ជាក់ស្ដែងដូចជា ការកប់មនុស្សទាំងរស់នៅសម័យអង្គរ ការកាត់ដៃជើងនៅសម័យចេនឡាជាដើម។ បន្ថែមពីលើនេះ នៅពេលដែលបារាំងដាក់អាណានិគមលើខ្មែរ ទោសបំបរបង់ ដែលជា ទោសថ្មីមួយក៏បានបង្កើតឡើង តែមកដល់សម័យបច្ចុប្បន្ននេះទោសបំបរបង់ត្រូវបានលុបបំបាត់ហើយ។ សរុបមក ច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌ កម្ពុជា មិនទើបតែមាននៅក្នុងសម័យទំនើបនេះទេ គឺកម្ពុជាធ្លាប់មានច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌជារបស់ខ្លួនតាំងពីបុរាណម្លេះ។

លោក អាដេម៉ា ឡឺក្លែរ បានចោងក្រងទោសប្រហារជីវិតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយត្រូវបានបោះពុម្ភផ្សាយនៅឆ្នាំ១៨៩៨ ក្នុងនោះមានដូចជាៈ

១. អ្នកប្រហារជិវិតត្រូវធ្វើឱ្យទណ្ឌិតមានរបួសយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ បណ្ដាលឱ្យមានឈាមហូរចេញមកពីក្បាល ហើយយកទណ្ឌិតទៅដាក់ លើបន្ទះដែកដុតឡើងក្រហម បន្ទាប់មកទុកឱ្យទណ្ឌិតនៅលើបន្ទះដែកនោះរហូតដល់ឆេះអស់សាច់ឈាមនៅសល់តែឆ្អឹងប៉ុណ្ណោះ។

២. អ្នកប្រហារជិវិតត្រូវពន្លាត់ស្បែកក្បាលរបស់ទណ្ឌិត ដើម្បីឱ្យស្បែកនោះធ្លាក់គ្រប់ដណ្ដប់មុខឱ្យជិត។